Digitaal en effectief leren

TheCrowd.nl had weer een bijeenkomst. Dit keer een workshop met als werktitel "Digitaal En Effectief Leren". Het was een follow-up van een eerdere bijeenkomst met dezelfde titel in Almere. Dat was een dusdanig goede avond geweest dat het op het Mondriaan in Oss nog 'ns dunnetjes werd overgedaan.

Met 18 mensen van divers pluimage en uit diverse regio's begonnen we de sessie. Na een korte kennismaking met een onbekende werd iedereen binnen de groep voorgesteld. Wel een leuke energizer. Goed luisteren, want je moet het verhaal later plenair terug laten horen. En al die verhalen geven dan direct een heel ander beeld van de eerst nog onbekende mensen.
Zo had ik nooit gedacht een man als Baltus te ontmoeten. Hij was voor hij in het onderwijs aan de slag ging als docent natuurkunde, stuurman op de grote vaart geweest. En dat is precies wat ik ook gedaan heb! Dan is er ineens een heleboel extra stof om over te praten.

Maar terug naar #digitaaleffectief. Doel van de avond was het maken van een les(senserie) die je ook daadwerkelijk zou gaan uitvoeren, ondersteund door digitale middelen. Eerst met een paar mensen die veel raakvlakken met elkaar hadden, dan opsplitsen zodat iedereen weer in nieuwe groepen zat en zo alle kennis gedeeld werd. Tenslotte werden plenair de kroonjuweeltjes uit elke groep gepresenteerd.

Samen met Baltus (natuurkunde aan het Spinoza in Amsterdam) en Anne Marie (nask1/nask2/techniek aan het Mondriaan in Oss) gingen we aan de slag. We gingen op zoek naar een manier om leerlingen een les aan te bieden die ze geheel in de cloud konden gaan volgen. Het moest dus device-onafhankelijk zijn. Dan kom je al snel op iets dat werkt via een browser en dan het liefst in HTML5 omdat bijvoorbeeld een flashanimatie niet onder iOS werkt en slechts deels onder Android. Uiteindelijk kozen we voor een HTML5 -website.

In een website kun je een eigen menustructuur aanbrengen en binnen de website zijn allerlei mogelijke verwijzingen naar opdrachten, foto's, video's, apps, et cetera onder te brengen. Met een paar muisklikken is het uiterlijk aan te passen en met een websitebuilder zoals Weebly rollen er sites uit die ook direct op een smartphone bekeken kunnen worden. Er werden ook andere opties bekeken maar wanneer je eigenaar wilt zijn én blijven van je eigen werk, dan is de schoolserver, het leerlingvolgsysteem of een Wikiwijs-opslag niet de beste optie.

Het idee van een site was er snel, maar hoe de site nu te vullen? Als je dan drie ICT-geinteresseerde betadocenten bij elkaar zet, dan gaan ze wel los! Flipping the Classroom-filmpjes van collega's in den lande, Ted, Phet, sites van andere scholen, Prowise Presenter, Symbaloo, SMART Notebook, Yenka, van alles kwam er langs.
Als eindproduct hadden we een website draaiend met daarin eerst een interactief woordweb (dat leerlingen via ProConnect van Prowise op hun device konden vullen) en gingen vervolgens verder naar een filmpje. Vanwege tijdgberek kwamen we niet verder maar het begin was er in ieder geval.

Wat steek je nou op van zo een avond? Ik zie mezelf als een digitaal goed onderlegde docent die 'on the fly' allerhande zaken in de lessen binnenbrengt en goed op de hoogte is van wat er zoal rondwaart op het internet. Dan is natuurlijk het delen van de laatste nieuwe apps op iOS en Android altijd een verrijking. Evenals het uitbreiden en onderhouden van het onderwijsnetwerk ook altijd een opbrengst is. Het is dan fijn te kunnen delen met anderen. En die anderen hebben ook weer een hoop te delen. En juist daarvan steek je zo een hoop op.

Concreet waren er 2 dingen die me echt weer een stapje verder brachten:
- Het besef dat elke onderwijsvernieuwing van iedere docent weer een startende docent maakt (en je dus constant moet investeren in je eigen professionele ontwikkeling)
- Dat digitaal lesgeven vele malen effectiever is wanneer je het denken leerlingen in beeld weet te krijgen. Interactief werken is dan noodzakelijk.

Ik kijk terug op een inhoudelijke goede en netjes verzorgde avond.

Eerst de dingen doen die je leuk vindt

Een te hoge werkdruk heb ik nog nooit mogen ervaren. Eerder een te lage. Het was de bedrijfsarts die mij kennis liet maken met de wereld van de bore-out. Maar daar kan altijd nog een keertje over geblogd worden.

Wellicht komt het niet ervaren van een te hoge werkdruk van vroeger. Ik kom uit een zeevaartfamilie. Dan leer je om te werken tot het werk klaar is en niet om het gereedschap uit je handen te laten vallen omdat het toevallig vijf uur is. En dat doorwerken hoort er gewoon bij. Maar als het werk een keer eerder gedaan was, dan werd er ook niet geschroomd om 'schoot-aan' te roepen. Dan was het werk gedaan en was het tijd voor een hapje en een drankje voor iedereen onder de pomp ging om schoon en wel aan de dis te verschijnen.

De afgelopen twee weken moest ik sterk terugdenken aan die tijd. Die van 'kop houden, niet zeuren'. Want het was me wel een periode: excursie Rotterdam, Visual Notes bij The Crowd, voortgangsvergaderingen bovenbouw, een techniekbrede docentendag, First Lego League bijeenkomsten en coachmeeting, oudermiddagen, ouderavonden, plenaire vergadering, ontdekkingstochten groep 8 en tenslotte nog een onderbouwfeest.

Daarnaast mocht ik nog als vrijwilligger helpen in het wijkhuis, zoonlief deed zijn vormsel en bezocht wat scholen voor voortgezet onderwijs, dochterlief vierde haar verjaardag en mijn vader werd 80.
Tenslotte stonden er de gebruikelijke zaken in de agenda zoals de trainingen van de kinderen, de wedstrijden en de eigen sporten. En, oh ja, tussendoor moest er ook les gegeven worden en voor en nawerk gedaan worden.

Maar erover klagen? Nee, dat dan weer niet. Wel erover praten met het thuisfront of collega's waar je een goed contact mee hebt. Beetje spiegelen en sparren. Het voelde als een paar drukke weken waarin voor andere dingen minder of geen tijd was of genomen werd. Die laat je dan schieten en komen op een ander moment wel weer aan de beurt. Als het net wat rustiger is. En uiteindelijk komt het werk toch allemaal af. Niet lullen maar poetsen!

Toch hoor ik regelmatig verhalen over teveel werk in te korte tijd. Hoe kan dat dan? Waar komt dat vandaan?
Heerlijk veel energie krijg ik van lesgeven en de interactie met de klassen. Of van het teruggeven van cijfers als ze goed gewerkt hebben . Of van de verhalen die ze hebben als ze na het weekend weer op school komen. Dat is voor mij voldoende om de batterij weer op te laden.

En hoe zat dat ook weer met batterijen opladen? Die moesten eerst ver leeg voor ze weer aan de lader gingen. Want anders worden de batterijen lui en zijn ze veel eerder leeg dan de bedoeling is. Zou dat het zijn? Dat sommige batterijen helemaal nog niet zover leeg zijn dat ze alweer opgeladen zouden moeten worden? Als ik op vrijdagmiddag door de school loop en er na drie uur nog één à twee handjes collega's in de school rondlopen en de rest alweer aan de lader ligt, dan geeft dat te denken.

Ik voel me echt geen uitzondering, maar het verbaast me keer op keer als me gevraagd wordt waar ik de tijd vandaan haal om het werk gerond te krijgen. En dan kijk ik rond mij heen en zie ik genoeg collega's aan wij ik die vraag ook zou kunnen stellen. En als ik dan goed kijk, dan zie ik dat zij hetzelfde doen als ik: eerst de dingen die je leuk vindt en daar energie uithalen en dan (of tussendoor) de minder leuke dingen (daarom ben ik nu aan het bloggen en bereid ik de workshop voor morgen straks pas voor) . Maar die neem je dan voor lief.

Visual Notes

Op zaterdag 2 november werd er vanaf 10 uur een activiteit door The Crowd georganiseerd. Deze dag stond in het teken van Visual Notes en werd geleid door Kim Ravers. Kim is visueel schrijver en auteur van het boek Visual Notes.

Alle deelnemers (waaronder collega Khalid en ik) werden zeer gastvrij ontvangen bij het Montessori College te Arnhem (Annebel en Berni bedankt!)

Na een kopje koffie of thee en een korte kennismaking met de andere deelnemers, werden we door Kim bijgepraat over het belang van beelden bij tekst en de voordelen van het zoveel mogelijk omzetten van tekst naar beeld.

Na de theoretische inleiding was het tijd om aan de slag te gaan met papier en stiften. Meerdere mensen zouden aan het eind van de dag zeggen dat ze in jaren niet zoveel en zolang achter elkaar getekend hadden. Maar dat het naar meer smaakte, daar was iedereen het over eens!

De eerste opdracht was het tekenen van draadpoppetjes en enkele varianten daarop. We oefenden ook het tekenen van emoties door de houding van de poppetjes te veranderen. Later kwamen er pijlen, kaders en letters bij. Ook daarin zijn de mogelijkheden eindeloos. Met nog veel oefenen in het tekenen van tastbare en minder tastbare zaken (denk aan woorden als: concretiseren, kerngebieden en werkgroep) werd het tijd voor een welverdiende pauze.

Er werd ons een lekkere lunch geserveerd en er was tijd om te netwerken. Wat een meerwaarde geeft het contact met collega's aan zo'n dag!

In de middag werd verder gewerkt aan een eerste echte Visual Note: visueel schrijven avant la lettre. Ofwel: maak je verhaal op een A3 duidelijk met zo simpel mogelijke tekeningen en zo weinig mogelijk tekst. Ja, Visual Notes is ook de kunst van het weglaten.
Terwijl we allemaal dachten het moeilijkste te hebben gehad, werden we weer aan het werk gezet om een presentatie te geven en deze live te ondersteunen met tekeningen op het whiteboard. Dit was voor de meeste deelnemers wel de grootste uitdaging van de dag.

Omdat de klok langzaam naar vijf uur kroop werd het tijd om af te gaan sluiten. En dat deden we met tekenestafette die tot veel hilariteit leidde. En alle deelnemers de ontspanning bracht die na een lange dag van noeste tekenarbeid wel nodig was!

Het was een inspannende dag. Ik heb er veel van opgestoken. Ik heb geleerd dat iedereen kan tekenen en dat je met de juiste technieken ook een andere wat duidelijk kan maken. Met behulp van vorm en kleur kun je op een heldere manier informatie overbrengen. Ik heb ook geleerd dat ik Visual Notes al onbewust toepas  in de les en dat ik nu nieuwe handvatten heb om mijn tekeningen duidelijker te maken.

Waarom schrijf ik dit eigenlijk? Kan dit niet veel duidelijker in een Visual Note? Want dat was toch uiteindelijk wat we deze dag kwamen doen? Mede-Crowdlid (en begenadigd tekenaar) Michel van Ast sloeg de spijker op de kop met zijn visualisatie van deze inspirerende studiedag. Oordeel zelf:

Zijn complete verslag is te vinden op: sfy.co/fUtb

In The Crowd!

Al een tijdje was ik volger van The Crowd (www.thecrowd.nl). Maar na de edcampNL van 5 oktober ben ik ervan overtuigd geraakt dat het voor mij meerwaarde zou hebben als ik ook deelnemer zou zijn. Het enige waar ik tegenop zag waren de kosten van het lidmaatschap. Toch €250,- die even uit de geldboom geschud moesten worden.

Misschien kon school het betalen? In de CAO-VO is er tenslotte een scholingsbudget van €500,- per jaar beschikbaar. En wanneer er sprake zou zijn van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) dan zou de eigen professionalisering ook ter sprake moeten komen. Maar zover is het bij ons (nog) niet. Dus de stoute schoenen maar aangetrokken en rechtstreeks een aanvraag gedaan voor budget voor The Crowd.
Tot in de top van de (zelfs bovenschoolse) schoolorganisatie is de aanvraag besproken en uiteindelijk kwam er goed nieuws: ik mocht deel gaan nemen aan The Crowd!

Vanaf nu kan ik gaan werken aan mijn eigen professionalisering en nu op mijn manier.
Begrijp me niet verkeerd, op mijn school is voldoende ruimte voor scholingsaanvragen. Maar die worden niet altijd gehonoreerd. Dat heeft verschillende redenen: te duur, te veel tijd,  het schoolbelang is niet direct zichtbaar.

Deelnemen aan The Crowd neemt alle bezwaren weg. Oké, €250,- is niet niks, maar staat in geen verhouding wanneer individueel op deze verschillende activiteiten wordt ingeschreven. Deelnemen aan The Crowd levert ook minder lesuitval op omdat veel activiteiten in de avond of het weekend worden georganiseerd. De lessen die normaliter verloren gingen, kunnen nu weer aan onderwijs ten goede komen.
En het belangrijkst: docenten die gemotiveerd zijn om aan activiteiten mee te doen om hun kennis en kunde op velerlei gebied te vergroten en te delen, zijn altijd bezig in het schoolbelang. Dat moet je koesteren.

Mijn schoolleiding heeft dat ook ingezien. In navolging van vele andere scholen en een voorbeeld voor weer andere scholen: geef de docent de ruimte om in zichzelf te investeren door via The Crowd vorm te geven aan zijn eigen professionalisering.
En misschien zijn er wel eens vraagtekens of een bepaalde activiteit nu echt direct bijdraagt aan de professionalisering van een bepaalde individuele docent. Maar er is slechts één iemand die dat kan én mag uitmaken en dat is de docent in kwestie zelf!

Mij bracht The Crowd in een paar dagen tijd een netwerk van meer dan 130 andere onderwijsmensen, een prachtige workshop Visual Notes door Kim Ravers en dan heb ik in december ook nog mijn eerste Crowdborrel in het verschiet. Samen met andere professionals bomen over onderwijs. Ervaringen delen, tips krijgen, leren van anderen. En dat alles in wederkerigheid.

Hoe prachtig kan het zijn om vorm te geven aan je eigen professionalisering!

Weerstations

Terwijl een flinke depressie zich ontwikkelt boven de oceaan en ons vandaag en morgen gaat trakteren op een pittige najaarsstorm, kijk ik op de bank de praktische opdrachten voor het weerstation na.
Wat een mooi werk is er dit jaar weer geleverd!
Wat is de bedoeling?? De natuurkunde-leerlingen uit klas 4 (eindexamen) maken met onder andere melkpakken een weerstation dat bestaat uit een themometerhutje, een barometer, een windsnelheidsmeter, een windrichtingsmeter en een neerslagmeter. Dit vraagt wat knutseluurtjes en aansluitend een week lang metingen verrichten. De opdracht is afgeleid van een opdracht uit de oude methode van NASK Overal, ontwikkeld in samenwerking met de Rijksuniversiteit van Groningen.
De opdracht wordt aan het begin van het jaar gegeven en de leerlingen hebben er een kleine 2 maanden de tijd voor om de opdracht in te leveren. Eerder mag. In de praktijk betekent eerder meestal een paar dagen eerder dan een paar weken. Waar komt dat uitstelgedrag toch altijd vandaan? Het is toch veel fijner de zaken af te ronden? Stel je voor dat er op het eind nog iets tussen komt? Dan ben je wellicht te laat met inleveren. En dan werken ze het hardst! Druk is wat de kinderen willen. Onder druk leveren zij grootse prestaties! Maar als die openbaring plaats vindt, dan is het vaak te laat. Ze moeten dus eerder aan de slag.
Misschien moet ik een bonussysteem invoeren dat oplevert wanneer je eerder dan de uiterlijke datum inlevert?
Maar goed, nakijken. Wat een heerlijk tijdverdrijf kan dat soms zijn. De kinderen is uitgelegd dat ze punten krijgen voor het proces en de inhoud maar óók voor hoe het er uiteindelijk uitziet, he product. En dát is de trigger voor een hoop leerlingen om er écht wat van te maken. Ik kom heerlijk gepimpte weerstations tegen. Beplakt met allerhande papier, glitters, foto's. Dat dit niet het verschil maakt tussen een 4 en een 8 en dat er dus op zich weinig te halen valt, is de pimpbonus net voldoende om hen het beste uit hunzelf te laten halen. En dan ben ik weer waar ik wezen wil: leerlingen uit eigen beweging hun best te laten doen!

Geen blaadjes op de rails.

Afgelopen week viel het Kennisnetmagazine op de digitale deurmat. Eén artikel trok daarbij mijn aandacht.
Het ging over de pionier als bruggenbouwer ( http://4w.kennisnet.nl/artikelen/2013/10/04/de-pionier-als-bruggenbouwer/). Daarin staat dat, wanneer het over ICT gaat, maar liefst 85 tot 90% in de achterhoede huist. Dat betekent dat slechts een 10 tot 15% van docenten binnen de groep pioniers/early adopters valt. Hoewel het niet geheel als een verrassing komt, schrok ik er toch nog wel van. Maar is het wel waar wat er staat? Ja, uitgaande van sec het docentencorps wel. Maar bestaat onderwijs ook niet uit een nog veel groetere groep leerlingen? Moeten zij niet ook meegenomen worden in de groep? Wij leven momenteel in een samenleving waarin misschien wel 100% van de doelgroep gezien kan worden als pionier/early adopter in het gebruik van ICT. Goed, het heeft dan wellicht nog niet direct de didactische en onderwijskundige  waarde die wenselijk is, maar dat  onze leerlingen ver op de troepen uitlopen lijkt me duidelijk. Als leerlingen dus terecht meegeteld worden dan bestaat de achterhoede nog uit minder dan 1,5%! Dit is ineens niet meer zoveel. Toch het is ongelofelijk hoeveel dit kleine percentage de vernieuwende ICT-processen weet te vertragen of zelfs weet te stoppen. Soms is het niet te begrijpen dat de pioniers gekapittelt worden omdat zij te ver op de troepen vooruit lopen terwijl het de achterhoede is die te ver achterblijft.  ICT-gerichte docenten moeten gestimuleerd en gefacilliteerd worden om hun ideeen vorm te geven. De ICT-kenniskloof met de achterhoede moet gedicht worden. Maar hoe groot is de verleiding om in de trein te gaan zitten als de eerste klas al vol zit? En hij rijdt al, dus om op te stappen moet er steeds harder gerend worden. En op het ICT-spoor liggen geen blaadjes want de lente is er net begonnen. Daarom een railrunner voor de achterhoede en dus heel snel instappen bij de langsrazende ICT-trein. All aboard!

To blog or not to blog?

Na de energyboost van edcampNL van 5 oktober had ik bedacht ook maar te gaan bloggen. Maar het idee is makkelijker bedacht dan er daadwerkelijk uitvoering aan geven.
Naast nadenken over de technische kant van het bloggen (via welk medium en in welke vorm publiceer ik?) moet ik mezelf ook afvragen met welke frequentie. Dagelijks, wekelijks, zomaar wanneer ik zin heb?
Maar over welke onderwerpen ga ik bloggen? ICT is gemakkelijk, daar ben ik veel mee bezig. Of natuur-scheikunde, dat is tenslotte mijn vak. Of over al die leerlingen en collega's waarmee zoveel dingen gebeuren. En niet te vergeten: thuis gebeurt er ook een heleboel. En als ik er zo over aan het nadenken bent, dan kom ik er achter dat de mogelijkheden schier oneindig zijn.
En wat wordt mijn schrijftsijl? Positief kritisch, monter en opgewekt, dissen en afzeiken, ingezonden krantenbericht, likken naar boven en schoppen naar beneden, ik-jij-wij, aktueel of oude doos, verleden-tegenwoordige-toekomende tijd? Vragen, vragen, vragen.
Ik heb besloten om het voorlopig wekelijks te gaan proberen. Zomaar een stukje schrijven en publiceren. en dan zie ik wel wat me het beste bevalt. Eigenlijk wat ik nu aan het doen ben. Gewoon omdat het leuk is en omdat het kan.
To blog it is!

edcampNL

Afgelopen zaterdag was er de eerste edcamp in Nederland. Onder de naam edcampNL ging de eerste 'onconferentie' van start.

Vooraf hadden geïnteresseerden zich kunnen aanmelden en zij werden op de de dag van de leraar verwacht op de fantastische locatie van Het Houtens te Houten.
Omdat er alleen een locatie was, moest de gehele dag nog invulling krijgen. Veel meer dan een namenlijst, voorgedrukte badges, koffie, thee, kartrekkers, een vrijwillige conciërge en een lege wand met onbeschreven behangpapier, was er niet.

Langzaamaan druppelden de deelnemers binnen. En voor iedereen was er dezelfde boodschap: wil je iets delen? Plak dat dan op de behangwand bij een tijd en een lokaal en laat mensen hun interesse kenbaar maken. Niets delen? Ook goed, sluit maar aan bij wat je interesseert,

En zo kwamen er allerhande workshops bovendrijven over uiteenlopende onderwerpen. Ik schat dat er zo'n 50 tot 60 verschillende workshops waren. En het mooie was dat er dus echt voor elk wat wils was.

Deze dag moet voor iedereen wat hebben opgeleverd. Al was het maar op z'n minst te beseffen dat een onconferentie een fantastische manier is om even helemaal los te kunnen gaan en over een willekeurig ding je ei kwijt te kunnen danwel kennis over op te doen.

En wat waren er veel bekenden! (Oud-)collega's, mede-cursisten of trainers uit eerdere bijeenkomsten en vooral veel mensen die je volgt of door wie je wordt gevolgd op media zoals bijvoorbeeld twitter. Grappig om die laatste nu in het echt tegen te komen.

Voor mij heeft de dag veel opgeleverd. Omdat ik met collega Khalid de registratiebalie bemande, heb ik bijna iedereen ontmoet die er die dag was en zo is mijn netwerk heel wat groter geworden. Verder heb ik veel geleerd bij de workshops.
Wat me opviel deze dag is de saamhorigheid die er was. En het openstaan voor ieders keuze van wat hij of zij die dag deed. Stel je voor dat je met alle aanwezigen een nieuwe school zou starten....

Tenslotte een filmpje dat gemaakt werd tijdens de workshop bij Coby. Wat een lol!